JAN WYŻYKOWSKI 1917-1974 – dr inż. Jan Wyżykowski. Geolog, pracownik Instytutu Geologicznego w Warszawie; kierował zespołem, który odkrył złoża miedzi na Dolnym Śląsku (Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy), napisał 14 publikacji.
Za swoje dokonania otrzymał:
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Sztandar Pracy I klasy,
• Medal 1000-lecia Państwa Polskiego,
• Nagrodę Państwową I-stopnia.
Historia odkrycia miedzi:
w Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie od początku lat pięćdziesiątych krystalizował się program badań obszarów na północ od złóż Starego Zagłębia Miedziowego i na północ od Wrocławia. Prekursorem tych badań był profesor Uniwersytetu Wrocławskiego Józef Zwierzycki. Opracował on wówczas mapę bloku przedsudeckiego i jego najbliższego otoczenia. W Państwowym Instytucie Geologicznym konieczność przeprowadzenia prac badawczych postulowali i działania w tym kierunku podjęli Roman Krajewski i Antoni Graniczy. Temu celowi służyło zaprojektowanie w 1951 r. profilu sejsmicznego Bolesławiec – Głogów oraz jego realizacja w latach 1952 i 1953. W tym czasie od 1 stycznia 1951 r. program badań poszukiwawczych rud miedzi tworzył Jan Wyżykowski, który rozpoczął jego realizację pomimo dużych wątpliwości o celowości takich prac, podnoszonych przez część środowiska. Planowane do wykonania w 1954 r. wiercenia poszukiwawcze wzdłuż profilu sejsmicznego zostały rozpoczęte 28.04.1955 r. od wiercenia Gromadka IG. Wiercenie to pozwoliło wyjaśnić zasięg utworów bloku przedsudeckiego, skorygować wnioski płynące z profilu sejsmicznego oraz uzyskać wstępny obraz zasięgu utworów cechsztynu po północnej stronie bloku przedsudeckiego. Kolejne otwory wiertnicze Jana Wyżykowskiego były usytuowane już na obszarze złoża, nazywanego dziś Zagłębiem Miedziowym. Były to wiercenia Ruszowice IG1 i Gaiki IG1. Nie osiągnęły one poziomu zmineralizowanego ze względu na awarię zbyt słabego sprzętu. Szczególnie wiercenie Gaiki rozpoczęte w dniu 29.09.1955 r. miało szanse dotrzeć do złoża, ale zlikwidowane zostało 280 metrów nad złożem wskutek poważnej awarii całkowicie uniemożliwiającej rekonstrukcję otworu. W tym okresie prace poszukiwawcze zostały w styczniu 1956 r. wsparte wynikami w otworze Wschowa Geo-I odległym o ok. 20 km na północ od granic dziś znanego zasięgu złoża, w którym na głębokości 1930 m stwierdzono łupek miedzionośny, co pozwoliło mieć nadzieję na występowanie okruszcowania miedzią na północ poza rejonem Wrocławia. Kontynuacja programowych prac Jana Wyżykowskiego wymagała przełamania wielu negatywnych opinii o ich zasadności.
Argumentami przeciw realizacji planu głębokich wierceń badawczych były twierdzenia:
• geolodzy niemieccy nie odkryli złóż w tym rejonie,
• w okresie międzywojennym bilansowe były złoża miedzi, cynku i ołowiu zalegające na głębokości do 400 m, a na takiej głębokości nie ma złóż,
• prawdziwa jest teza geologów niemieckich, że poza rejonem Bolesławiec-Złotoryja złóż miedzi nie będzie.
W przełamaniu tych stereotypów pomogła uchwała rządu, która zobowiązywała Państwowy Instytut Geologiczny do odkrycia złóż miedzi. Pozwoliło to na rozpoczęcie dalszych wierceń (Sieroszowice, Lubin, Koźlice i Dzikowo). Złoże Lubin-Sieroszowice zostało odkryte w dniu 23 marca 1957 r. W roku 1959 w przedłożonej przez Instytut dokumentacji ujawniono na powierzchni 175 km2 zasoby rudy w ilości 1364 mln Mg, zawierające 19 339 tys. Mg metalu.
źródło: Centrum Badawczo-Projektowe Miedzi
„Cuprum” Sp. z o.o.
Kronika Polskiej Miedzi
Wrocław 1997
Wraz z uroczystością nadania szkole imienia otwarta została Izba Pamięci poświęcona Janowi Wyżykowskiemu, odkrywcy polskiej miedzi. Uroczystego otwarcia dokonała żona naszego patrona, pani Kazimiera Wyżykowska oraz jego współpracownik i przyjaciel pan Andrzej Rydzewski, którym towarzyszyła pani dyrektor Bożena Małek i przedstawiciele Zarządu KGHM Polska Miedź S.A.W Izbie gromadzone są eksponaty związane z historią odkrycia miedzi i pamiątki dotyczące życia i działalności Jana Wyżykowskiego. Ekspozycja ciągle wzbogacana jest o nowe zbiory, które przekazywane są przez panią Kazimierę, a także zaprzyjaźnioną z nami Szkołę Podstawową w Haczowie, rodzinnej miejscowości Jana Wyżykowskiego. Wiele darów przekazał też KGHM oraz rodzice naszych uczniów. Izba pamięci udostępniona jest dla uczniów i rodziców oraz gości odwiedzających naszą szkołę. Prowadzimy także lekcje historii o naszym patronie, w czasie których uczniowie odwiedzają Izbę i oglądają zgromadzone w niej eksponaty.